Stop de crowdpleaser

Bovenstaande foto is een crowdpleaser: een beeld dat bedoeld is om veel likes en positieve feedback te krijgen in apps als Instagram, Flickr, Facebook en aanverwanten.

Een accurate Nederlandse vertaling voor een fotografische crowdpleaser is er niet. Publiekstrekker komt in de buurt, maar het is toch niet helemaal hetzelfde. Geen probleem, want als je zelf foto’s maakt en op sociale media publiceert, leer je crowdpleasers wel herkennen.

Een paar voorbeeldjes

Crowdpleasers kunnen vele gedaanten aannemen. Als ik me even beperk tot straatfotografie: denk bijvoorbeeld aan strak vormgegeven foto’s met sterke contrasten, zoals die waarin iemand in een pocket of light loopt (lichtkegel? nog zo’n moeilijk te vertalen begrip). Ook geheid een succes: mensen die de middelvinger opsteken naar de straatfotograaf.

Hetzelfde geldt meer algemeen voor silhouetten, voor close-ups van verweerde gezichten, nachtelijke foto’s waarop alles rood of groen kleurt en donkere beelden die alle aandacht richten op een rode jas of jurk: bij een juiste executie zijn de likes als het ware voorgeprogrammeerd.

Kijken we verder dan straatfotografie, zien we dat onder meer zwaar gephotoshopte opnames van bezienswaardige gebouwen steevast handjes op elkaar krijgen. En dan zwijgen we over lieve katjes, pastellerige modeplaatjes en cappuccino’s in iets te aardse kleuren. Met een, al of niet digitaal toegevoegd, hartje van room.

Crowdpleasertest

Bovenstaande foto maakte ik met het doel om, speciaal voor dit artikel, te testen of ik op bestelling een crowdpleaser kon fabriceren. Ik wist waar ik moest gaan staan, welke instellingen ik moest gebruiken (lekker veel contrast!) en waarop ik moest wachten. Gelukkig kwam “het” ook: geluk in straatfotografie is belangrijk. Ik kreeg een man met een hoedje, veel zwart, wat lijntjes en een veeg rood.

Om te zien of de foto effectief een crowd kon pleasen, heb ik hem gedeeld op Flickr. Wie de website kent, weet dat de gemiddelde Flickr-gebruiker een stuk zuiniger is met het uiten van waardering dan het snel horendolle gepeupel op Instagram. Maar binnen een dag had deze foto toch drie keer meer likes dan mijn “moeilijkere” beelden na een week halen.

Waar het volk van houdt

Is er iets mis met crowdpleasers?

Op Instagram wemelt het van fotografen die telkens weer pogen zulke foto’s te plaatsen. De beelden appelleren aan een breed gedeeld gevoel voor esthetiek. Daar kan je op zich niets tegen hebben. Mensen houden van foto’s zonder afleidende details, kijken graag naar contrasten en naar alles wat herkenbaar is. We hebben ook een genetisch ingebakken voorkeur voor bepaalde kleurencombinaties, zoals rood en groen.

Sommige foto’s zijn crowdpleasers omdat ze een gevoel ontlokken van empathie. Mensen zien een doorgroefd gelaat als een bewijs van een hard leven. Onterecht, want diepe rimpels zijn het resultaat van veel zonlicht, maar straatfotografen en hun volgers zijn er dol op.

Het voelt goed als mensen je foto’s mooi vinden. Je kunt ook oprecht en terecht van je eigen crowdpleasers houden. Het is prima als je smaak samenvalt met die van je volgers. Ik veroordeel niemand voor het produceren van dit type werk. Soms maak ik ze ook.

Drugsdealer Instagram

Maar het is niet zonder gevaar. Het algoritme van Instagram herkent jouw crowdpleasers en zal ze vaker vertonen dan je andere foto’s. Het resultaat is meer likes en meer volgers.

Om die reden foto’s maken is letterlijk niet gezond. De dopaminekick die dit geeft, heeft een bewezen verslavend effect. Op den duur wil je lichaam meer likes, meer volgers, en dus word je gestimuleerd om ook meer van zulke foto’s te produceren.

Instagram en Facebook vinden het prima, want hoe vaker je terugkeert op de app, des te groter de inkomsten uit advertenties. Zij willen meer-meer-meer en niks anders.

Ze horen de vergelijking nooit graag, maar het businessmodel van sociale media is gebaseerd op hetzelfde principe als dat van de drugsmaffia: hoe meer verslaafden, hoe beter. Door je met statistieken en “scores” om de oren te slaan, proberen ze je te dwingen steeds dezelfde soort foto’s te plaatsen. En niet uitsluitend foto’s. Instagram legt almaar meer de nadruk op videootjes.

Crowdpleasers remmen ontwikkeling

Je motivatie om foto’s op sociale media te zetten is belangrijk. Wil je enkel je volgers, de algoritmes en de aandeelhouders van Facebook een plezier doen? Of wil je foto’s maken die jouw ontwikkeling als fotograaf tonen, en waarin jouw ziel verborgen ligt? Voor wie maak je foto’s?

Als je enkel foto’s post met het doel de goegemeente te behagen, laat je meer persoonlijke, visueel prikkelende beelden wellicht voor eeuwig op je harde schijf. Dan blijft het bij snoepjes voor het oog van een soort die aan de lopende band wordt geproduceerd, en niet alleen door jou. Een argeloze kijker leest er gauw de handtekening van een andere fotograaf in. Snoepjes zijn lekker, maar missen karakter.

Voor een commerciële fotograaf is dat niet automatisch bezwaarlijk, want die leeft van mensen geven wat ze willen. Maar een straat-, kunst- of hobbyfotograaf werkt in de meeste gevallen puur voor zichzelf, omdat het maken van foto’s plezier doet, je de wereld met andere ogen laat zien en jezelf helpt ontdekken. Als dat je motivatie is, moet het plaatsen van foto’s omwille van hun populariteit geen rol spelen. De crowdpleaser streelt (vluchtig) je ego en doet Instagram een lol, maar het is één foto minder die jouw unieke weerhaakje draagt.

Word de fotograaf die in je zit

Tijd om de cijferterreur aan banden te leggen. In Instagram kan je sinds kort de aantallen vind-ik-leuks verbergen, van zowel je eigen werk als dat van anderen. Zo worden crowdpleasers en trends minder herkenbaar (voor jou, niet voor Instagram!), en maken fotografen die gevoelig hiervoor zijn meer ruimte voor hun eigen creativiteit.

Instagram, Facebook, Flickr en consorten maken we interessanter als de clichés naar de achtergrond verdwijnen. Vergeet wat de wereld wil, maak je geen zorgen over de vraag of de familie Zuckerberg deze maand de gasrekening kan betalen, en doe wat je hoofd je ingeeft.

Toon je kwetsbaar. Lap de regels aan je laars. Kick af van je dopamineverslaving. Steek je hart en ziel in je foto’s. Dan krijgen we avontuurlijker beelden, foto’s die hun geheimen niet meteen prijsgeven, werk dat kan verbazen en op zijn beurt andere fotografen inspireert om ook eens een risicootje te nemen.

En zo maak je misschien toch een onverwachte crowdpleaser. Want zowat elke succesformule begon ooit als de vrucht van een fotograaf die, om eens een bekend viroloog aan te halen, geen flying fuck gaf om wat het grote publiek wilde, maar enkel luisterde naar wat zijn hart en hoofd hem vertelden. En toch iets losmaakte.

Please yourself, not the crowd.