Perfect geframed.
Evenwichtige opbouw.
Links is alles donker, rechts alles licht. Briljant!
Geweldige compositie.
Knap gebruik van de gulden snede.
Laten we het eens hebben over geluk in straatfotografie. Klinken de opmerkingen hierboven bekend? Het zijn complimenten die ik van Instagram heb geplukt, van mensen die een andere fotograaf complimenteren. Ik krijg zulke commentaren ook wel eens. Dat vind ik fijn. Iedereen houdt van een complimentje. Maar soms denk ik: je moest eens weten…
Zulke feedback als deze suggereert dat er een lang denkproces aan het beeld voorafging en dat de maker over bijzondere vaardigheden beschikt. Zoals bij een schilder of een schrijver die alles eerst zorgvuldig bedenkt en vervolgens langdurig knutselt en boetseert, niet rustend tot de perfectie is bereikt. Maar veel hooggewaardeerde foto’s zijn in een vloek en een zucht tot stand gekomen, en zonder veel nadenken.
Cartier-Bresson zei het al
“Of course, it’s all about luck”, zei bewierookt fotograaf Henri Cartier-Bresson ooit. Zijn beroemde foto van de persoon die over de waterplas sprong, was een toevalstreffer. Hij had niet eens door de zoeker gekeken. In de donkere kamer ontdekte hij pas wat voor foto hij had gemaakt. Diezelfde plaat wordt nu alom geroemd vanwege alle dubbele bodems en historische verwijzingen die de fotograaf erin zou hebben gelegd.
Het is het doorslaggevende ingrediënt van elke geslaagde foto, en toch hoor je zelden iemand spreken over geluk in straatfotografie.
De kracht van een straatfoto zit in het onverwachte. Een doodgewoon straatbeeld van wandelende mensen is oninteressant, tenzij die mensen er raar uitzien of iemand iets doet wat afwijkt van de norm.
Je kan de mooiste composities bedenken, maar of die personen in je frame komen wandelen, bepaal jij niet als fotograaf. Dat is geluk.
Mooi licht: idem dito. Je moet het zien als fotograaf, maar je moet het ook tegenkomen. Woon je in Spanje, heb je aan zon en schaduw geen gebrek. Ben je in België, kleurt de hemel veelal grijs. Daar heb je als fotograaf niks over te zeggen.
Voor straatfotografie is geluk een essentiële factor. Maar helaas: het onverwachte dat de foto boven het alledaagse uit tilt, laat zich niet besturen.
Geluk in straatfotografie is zeldzaam
Je hebt het niet altijd. Sterker nog, je hebt het als fotograaf best weinig. Ik bracht al heel wat uren op straat door zonder met een fatsoenlijke foto thuis te komen.
Ja, ik zag ze wel voor me, die ideale gelegenheden. Maar ofwel was ik te laat met afdrukken, ofwel bleef het beeld enkel in mijn hoofd omdat de “afmaker”, de juiste persoon, niet het decor binnenstapte.
Maar hoe komt het dat bekende fotografen wel veel geslaagde foto’s hebben? Hebben die dan enorm veel geluk? Zijn Cartier-Bresson en zijn navolgers gewoon ongelooflijke mazzelaars?
Voor een deel wel. Voor een ander deel niet. Dat andere deel bestaat uit twee andere factoren: voorbereiding en tijd. En daar heb je als fotograaf wél controle over.
Hoe je geluk een handje helpt
Voorbereiding moet je ruim zien. Het is: de compositie maken in je hoofd voordat je afdrukt, zodat je enkel op het gewenste ingrediënt moet wachten. Die persoon in die rode jas, bijvoorbeeld. Bedenk wat de weersomstandigheden mogelijk maken en kies je omgeving. Wandel door de straten, zoek decors uit, componeer de foto in je hoofd en hoop op de afmaker: dat is belangrijk. En iedereen kan het oefenen. Dit artikel kan je op ideeën brengen.
Voorbereiding is ook je camera instellen, of een (half)automatische stand kiezen waarmee je uit de voeten kan. Een beetje basiskennis helpt, je toestel kennen ook. Waarom? Omdat je dan op het beslissende moment geen tijd moet spenderen aan de vraag of ISO 200 of ISO 1600 in deze situatie het beste is. En omdat je met een technisch foefje zelfs een suffe wandelaar spannend kan maken: druk maar eens af met een lange sluitertijd.
Fotoboeken, geen lenzen
Voorbereiden doe je ook door veel naar het werk van andere fotografen te kijken. En dan niet de doorsnee-influencer op Instagram, maar de grote namen uit de fotografiegeschiedenis. Niet om ze te kopiëren, maar omdat het werk van anderen onbewust zijn weg vindt naar je geheugen en jou beter leert kijken. Je leert meer over fotografie in een kunstboekenhandel dan in een fotozaak.
Ook je mentale instelling hoort bij je voorbereiding. Vertrouw op je instinct. Maak de foto die je wil maken. Trek je niets aan van mensen die zeggen dat je het niet of anders moet doen. Ja, luisteren is nooit verkeerd, want goede raad is soms echt goed, maar jij beslist. Als jouw intuïtie zegt dat er ergens een foto in zit, dan zit die er ook in. Misschien een slechte, maar maak hem in elk geval.
Aan grootse composities gaan lang niet altijd diepgaande analyses vooraf. Die komen hooguit later. Kijk gerust al die YouTube-video’s waarin ijverige analisten het ingenieuze lijnenspel op een oude foto intekenen en wijzen op de onderliggende bedoelingen en de genialiteit van de fotograaf. Maar op le moment décisif was de maker daar doorgaans niet mee bezig. Die zag veeleer, en vaak in een oogwenk, het potentieel van de hele plaat.
Tijd voor fotografie
En dan is er de factor tijd. Ook daarover heb je controle, voor zover werk, partner en kinderen je de ruimte geven.
Het is simpel. Waarom hebben Cartier-Bresson, Doisneau, Frank, Haas, Kertész, Klein, Koudelka, Levitt, Maier, Moriyama, Parr, Webb, Winogrand en (vul hier je favoriet in) zo veel knappe foto’s afgeleverd? Zij verschenen niet alleen voorbereid aan de start. Ze deden dat ook elke dag. Zoals anderen naar hun werkplek op kantoor pendelen, maar dan leuker.
Vaardigheden zijn belangrijk en de ene benut ze creatiever dan de andere, maar als je constant hele dagen over straat zwerft, heb je ook gewoonweg meer kans om het geluk in straatfotografie tegen te komen. En dan maak je die foto steeds vaker in een vloek en een zucht, en zonder veel nadenken. Een foto die jou ook een kortstondig gevoel van geluk bezorgt.
Straatfotografen zijn gelukzoekers met een camera.
