Het principe is simpel: pak een camera, ga de straat op, kies een tafereel en druk op een knop. En toch is straatfotografie allesbehalve gemakkelijk. Soms krijg je op een hele dag geen enkele fatsoenlijke foto geschoten. Hoe komt dat? Zeven antwoorden. En hoe je ermee om kunt gaan.
1. Toeval bepaalt
Toeval is de beste vriend van de straatfotograaf. Helaas ook de minst betrouwbare, want toeval komt nooit een afspraak na. Vind je het ideale decor, dan heb je een geschikte hoofdrolspeler nodig. Maar of die komt, weet je niet. Soms heb je de perfecte acteur, maar kijkt hij of zij weg. En anders raast er een auto door je frame.
De zon is nog zo’n factor. Een studiofotograaf creëert zijn eigen licht, en de landschapsfotograaf kan het ideale weer afwachten, want het onderwerp loopt toch niet weg. Een straatfoto laat zich daarentegen niet inplannen. Mooi licht, met scherpe contrasten en diepe schaduwen, is in de lage landen geen vanzelfsprekendheid. Het weer beslist ook of mensen naar buiten gaan, wat voor kleding ze dragen, hoe ze zich gedragen.
Gemotiveerd blijven kan lastig zijn. Te veel mensen concluderen dan dat straatfotografie niets voor ze is. Neem het zoals het is. Aanvaard de tegenslag, omarm het toeval.
2. Je hebt er lef voor nodig
Straatfotografie betekent in veel gevallen mensen fotograferen, en dan: vreemden. Gelukkig komen boze reacties weinig voor, zeker als je het discreet aanpakt. De doorsnee-voorbijganger is ook veel minder alert op camera’s dan je als fotograaf denkt. Maar zelfs met die wetenschap blijft het spannend. Heb je een wat minder assertief karakter, zal het nooit echt simpel zijn. Maar veel doen helpt.
Probeer te allen tijde de foto te maken die je wil. En gebruik je verstand: mensen die er angstaanjagend uitzien, maken meestal ook sneller problemen. Bedenk: iemand van dichtbij fotograferen is misschien heldhaftig, maar geen garantie voor kwaliteit. Soms beroert een foto meer als je onderwerp onherkenbaar of vanop afstand in beeld wordt gebracht.
3. Het is moeilijk origineel te zijn
Alles is al eens gedaan. Fotografeer hondjes en iemand zegt Elliot Erwitt. Portretteer mensen in Amsterdam, en Ed van der Elsken ligt op de loer. Zoek je felle contrasten, ben je een kloon van Fan Ho. En als je speelt met reflecties, hoor je dat Saul Leiter dat vijftig jaar geleden al deed. Zucht. Volgens het marketingbedrijf Keypoint Intelligence worden er dit jaar 1,4 biljoen foto’s gemaakt. In cijfers: 1.436.300.000.000. Dat is best veel. Verzin maar eens iets dat niemand anders doet.
Originaliteit wordt ernstig overschat. Belangrijker is een eigen visie: jouw kijk op de wereld. En die sluipt er vanzelf in als je veel fotografeert, een omgeving uitkiest die je kent, technieken test – en je vooral niks aantrekt van wat anderen zeggen.
Alleen al jouw locatie werkt onderscheidend. Wees maar zeker dat al die keffertjes in jouw buurt met hun opgedirkte baasjes nooit door Elliot Erwitt zijn gefotografeerd.
4. Maak ik wel straatfoto’s?
Veel mensen maken zich hier zorgen om. Is het wel straatfotografie wat ze beoefenen? De gedachte alleen al kan je afremmen.
Het begrip wordt heel breed opgevat. Straatfotografie heeft iets te maken met het leven van alledag, en een straatfoto maak je op vrij toegankelijke plaatsen zonder dat je de scène manipuleert. Dat is zowat het enige waarover fotografen het eens zijn. Hier lees je wat de bedenker van de term straatfotografie ervan vond.
Eigenlijk doet het niet ter zake. Zie de straat als een grote vergaarbak van fotokansen. Grabbel en vind wat bij je past. Componeer een mooi beeld dat iets doet met jou. Dáár gaat het om. Hoe anderen dat noemen, is hun probleem.
5. Compositie is alles
Een straatfoto gaat per definitie over iets banaals. En wat banaal is, is eigenlijk niet interessant. Maar door een sterke of ongewone compositie kan je het banale tot kunst verheffen. En dát is niet simpel. Een evenwichtig en intrigerend beeld samenstellen is in geen enkel genre zo moeilijk als in straatfotografie. Je onderwerpen doen bijvoorbeeld niet wat je in gedachten hebt. Je moet nadenken over wat je wel en niet meepakt in je beeld. En je hebt een camera die 1001 opties aanbiedt.
Ideeën nodig? Bestudeer de foto’s van bekende fotografen. Lees over compositie. Volg een workshop. Kijk wat werkt en wat niet, door het zelf te testen. En durf te kiezen. Jij bent nadien de enige die weet wat er niet in beeld kwam. Hou het stil als het iets belangrijks was!
6. Je moet snel kunnen beslissen
Hela… Dat componeren moet wel heel snel gebeuren! Dat klopt. Interessante scènes kunnen zich vliegensvlug ontwikkelen. Of je loopt er bij toeval tegenaan. Dan kan je minder dan een seconde hebben voor een hele reeks beslissingen. Waar ga ik staan? Hoe houd ik mijn camera: landschap of portret? Is het decor niet te druk? Heb ik genoeg licht? Lukt dat wel met die sluitertijd?
Niet snel genoeg zijn is een reden waarom veel straatfoto’s tegenvallen. Je vindt the decisive moment gemakkelijker door – het wordt eentonig – heel veel te oefenen. En je camera vooraf zo in te stellen dat hij onder de meeste omstandigheden een acceptabel resultaat geeft.
7. Zelden een hit
Als je een boek van een beroemde fotograaf doorbladert, denk je gauw dat die elke dag met zijn neus in de boter valt: de ene sublieme scène na de andere. Wat een leven! Alsof het een filmset is. Maar als je vervolgens ziet dat die zestig shots tot stand kwamen in een periode van dertig jaar, is de hit rate een tikkeltje minder imposant.
Dit is de harde waarheid van het genre: de meeste foto’s mislukken. In mijn geval vind ik na een dagje flink fotograferen tachtig procent van mijn output prulwerk, vijftien procent so-so en vijf procent de moeite van een nabewerking waard. En na een jaar heeft 1 procent de tand des tijds doorstaan en wil ik aan de rest niet herinnerd worden.
Misschien ben ik té kritisch op mijn eigen werk, maar het is volkomen normaal dat het aantal geslaagde foto’s bescheiden is. Dat kan heel frustrerend zijn. Maar het loont om je missers onder ogen te zien. Bedenk wat er fout ging. Zodat je uiteindelijk weet hoe je tot die ene wereldfoto kan komen. Die maakt uiteindelijk alles goed.
