Mensen die in de lens kijken. Of ernaast. Erboven. Eronder. Maar in elk geval: mannen en vrouwen van wie je het wit in de ogen ziet. Levendige kijkers. Als straatfotograaf is het steeds moeilijker om zulke mensen te fotograferen. Want de pupillen zijn gericht op het scherm van de smartphone.
Velen vinden het maar eng: mensen op straat ongemerkt fotograferen. Maar het stelt niks voor. Tenminste als je de camera richt op iemand die naar zijn gsm staart. Die heeft niks in de gaten. En je vindt zulke mensen overal. Er zijn locaties waar negentig procent van de aanwezigen niks anders doet. Denk aan wachtkamers, trams, bussen, treinen. Plaatsen waar de mens vroeger een boek of een krant las, of gewoon wat zat te dagdromen.
Ook in drukke winkelstraten zie je het fenomeen. Mannen of vrouwen die stappend hun sociale media checken. Een echtgenoot die zijn echtgenote een pashokje in ziet verdwijnen en de tijd doodt door zijn smartphone te betasten. Een lunchende kantoorklerk bij de Hema die het gezaag van zijn collega verruilt voor een like en een tweet. Allemaal mensen in de (semi-)openbare ruimte, en toch in hun eigen cocon, afgesloten van de buitenwereld.
Ogen blijven gesloten
Heftige conversaties vastleggen in straatfotografie wordt met de dag moeilijker, want de conversatie is verhuisd naar een scherm van een paar inch. Gezichtsuitdrukkingen die je bij je lurven vatten worden zeldzaam in een wereld in commerciële overdrive, en dus minder vlot gefotografeerd. Ogen, misschien wel de mooiste en meest aantrekkelijke fysieke kenmerken van de mens, blijven gesloten. De fotograaf dringt niet meer door. De smartphone vermoordt de straatfoto.
Ik probeer ze te vermijden als ik onderwerpen kies voor mijn foto’s. De gsm-junkies mogen zich belangrijk wanen op hun selfies en bij het aanzien van hun retina displays, maar ik vind ze zelden interessant genoeg om tijd aan te besteden. De smartphone ontmenselijkt, maakt een object van ze, en ik fotografeer ook niet elk meubelstuk dat ik tegenkom.
Maar er zijn uitzonderingen. Neem de jongedame op de foto bovenaan. Een mooi voorbeeld van de eigentijdse mens: niet alleen gsm-gebruiker, maar ook uitgerust met een coffee van Starbucks en een vermoedelijk door onderbetaalde Aziaten genaaide tas van Urban Outfitters, en gehuld in met zorg gekozen vintage kleding.
En ook de jongedame hieronder, die een drukke winkelstraat doorkruiste zonder op of om te kijken, en haast op mij botste zonder het te beseffen. Totaal in beslag genomen door wat haar schermpje haar vertelde.
Wees gerust, vroeger was niet alles beter. Integendeel. Heel veel was slechter. En ik heb ook een smartphone. Die ik soms ook buitenshuis gebruik, in de tram en de trein en waar niet al. Maar ik probeer het niet te vaak te doen. Want er is zo veel te zien in deze wereld. En zo veel dat je mist als de smartphone je wereld is. Probeer het ook eens. Het is maar een kleine moeite. En je maakt ook nog een straatfotograaf gelukkig.
