Een van de grootste vijanden van de straatfotograaf is ook een van zijn grootste vrienden: het weer. Verkleed als vriend, schenkt het weer je een onovertroffen schaduw en een mensheid die zich in al haar onverkwikkelijke puurheid aan je presenteert. Helaas woon ik in België.
Neem deze winter, een woord dat andere associaties oproept dan de herfst aan mijn voordeur. December telde tien uur zonneschijn, wist de weerman van de nationale omroep mij te vertellen. Die tien uur vormden een optelsom van een heleboel korte zonnige momenten. Buiten foto’s maken met een allesbepalende schaduw? Of toch maar meespelen in de loterij? Ik probeerde een keer van de zon te profiteren. Ze was weg tegen de tijd dat ik mijn schoenen gestrikt had.
Daar tegenover hadden we dertig dagen regen. Nauwelijks plensbuien. Vooral gemiezer, als het moest 24 uur aan een stuk. Drizzle, zoals de Engelsen dat elke dag in het weerbericht op de BBC noemen. Van die fijne druppels die de eigenaren van niet-regenbestendige camera’s doen huiveren. En dan een grijze horizon. Geen mooi grijs, zoals een naderende donderwolk of een beloftevolle sneeuwzwangerschap, maar een lijkkleur. Zo’n hemel die antidepressiva doet verkopen. Geen wonder dat de rijkste man van België een apotheker is.
Ik heb een jaar of zeven in Zweden gewoond. Koud, zeker? Het eerste wat niet-Zweden vroegen als je dat vertelde. Dank u, het viel goed mee. Voor een fotograaf is het Zweedse weer aangenamer dan het Belgische. Weinig regen, en als er wat valt, is het snel voorbij. Geen gemiezer en de lucht is alleen in november permanent grijs. De rest van het jaar: op goede dagen zijn de hemels er dieper blauw dan de zee bij de Malediven, en de wolken zo snoezig dat je ze wil knuffelen. Op slechte dagen krijg je 50 shades of grey, of sneeuw als natuurlijke lichtbron. Wie denkt dat Zweden donker is, is nog nooit in België geweest.
*** lees verder onder de foto ***
Kan ik niet beter teruggaan? Of in elk geval een ander klimaat opzoeken? Is er niks goeds aan de grijsheid? Ik ken een straatfotograaf die rain is poetry als slogan voert. Zeker, regen heeft iets poëtisch. Water zuivert. Regen is knus. Dat voel je als een stevige bui is voorafgegaan door een genoeglijke zon. Dan rennen de mensen, vloekend op hun paraplu die thuis ligt, over het blinkende asfalt, zoekend naar beschutting, in afwachting van betere tijden die, als het klimaat in een goed humeur is, nooit veraf liggen. Op zulke momenten wil je een foto maken. Die wordt nog mooier als je natgeregende medemensen frivool gekleed gaan, alsof ze elke dag beginnen met een suikerspin in de hand. Ja, dan gebruik je als straatfotograaf het hemelwater in je voordeel.
De rain is poetry-fotograaf woont dan ook in Roemenië. Daar hebben ze niet alles, maar best wel vaak mooi weer. Hier komt gewoon niemand buiten als het regent, tenzij de baas jou wil of je levenspartner een brood. En komen ze buiten, dan hebben die door regen verzuurde mensen met hun dikke grauwe kleding grote haast. Op hun tempo is geen sluitertijd berekend.
Blader eens een paar boeken over straatfotografie door. Weinig regenfoto’s. Het is geen toeval dat menig straatfotograaf bij de kleinste financiële meevaller naar exotische oorden vertrekt, waar hij steevast wordt begroet door zon, leven en bedelaars. Het grijze buitenleven der Belgen laat zich lastiger vatten.
Ik overdrijf natuurlijk. Soms lukt het toch. De regen kan in je voordeel werken. Je kunt door een ruit met regendruppels fotograferen, of reflecties in een waterplas. Saul Leiter maakte prachtige platen via beslagen ramen. Is het weer te bar, kun je de aandacht verleggen naar architectuur of overdekte locaties waar mensen niet voor hun lol komen, zoals een station. Of je maakt een wandeling zonder concrete bestemming, maar met paraplu, en hoopt op een gelukkig toeval. Dan levert ook een verzeken dag weleens een plaat op die de zon in je hoofd doet schijnen.
Maar wat droogte, een streepje licht – het mag dun zijn – en een beetje schaduw staan intussen wel hoog op mijn wensenlijst voor dit jaar.