Laten we eerlijk zijn: een eigen stijl als fotograaf ontwikkel je niet vanzelf. Het kost tijd en inspanning. Velen lukt het nooit. Maar het is het waard om eraan te werken. Hopelijk helpen de tips hieronder je op weg.
Als iemand beweert dat je een eigen stijl hebt als straatfotograaf, dan is dat fijn om te horen. Anderen menen wellicht dat ze aan je foto’s bepaalde invloeden kunnen aflezen. Op zich ook prima. Maak je geen zorgen over het begrip originaliteit. In een wereld waarin iedereen fotografeert, is originaliteit een illusie. Invloeden mag je zien. Het gaat erom wat je ermee doet. Ik moet aan Anton Corbijn denken als ik werk zie van Stephan Vanfleteren, maar niemand zal zeggen dat Vanfleteren een prutser zonder eigen smoel is. Integendeel. Hij is briljant op zijn eigen manier.
Alleen jij kan die foto maken
Wat is eigenlijk een eigen stijl bij een fotograaf? Het is niet zozeer wát je fotografeert. Het gaat ook verder dan de gebruikte camera of lens. Het draait veeleer om de sfeer die een foto uitstraalt en het gevoel dat de foto weergeeft. Dit wordt beïnvloed door factoren als licht en schaduw, opbouw van de compositie, kleurgebruik (of juist geen kleur) en nabewerking. Al deze elementen dragen ertoe bij dat de foto herkenbaar is als een beeld dat jij alleen kan maken.
Bereik je dit, dan schemert er iets van jouw persoonlijkheid in door. Ook je gemoedstoestand toen je de foto maakte, kan er van af te lezen zijn.
Het doet allicht veel plezier als mensen jou als maker van een foto herkennen zonder dat je naam erbij staat. Dit gaat niet vanzelf. Allereerst moet je heel veel te fotograferen. Oefening baart kunst, is een knoert van een cliché en een waarheid als een koe. Stel je open voor allerlei technieken. Beperk je niet tot datgene wat je toevallig het mooist vindt of wat bij anderen in de smaak valt.
Welk genre je beoefent, speelt op zich geen grote rol. Straatfotografie heeft wel een voordeel, omdat je buiten met heel veel verschillende, meestal onverwachte situaties te maken krijgt. Op straat kan je echt leren kijken. Dat is essentieel. Dit maakt van straatfotografie een prima genre als je wil ontdekken wat er mogelijk is, wat je leuk vindt en hoe je je kan uitdrukken.
Inspiratie vs. imitatie
Neem ook fotoboeken door. Koop liever een paar boeken van goede fotografen dan een nieuwe lens. Andere fotografen kunnen je inspireren. Om nog eens Anton Corbijn aan te halen: hij laat zien dat een foto onscherp mag zijn en heel contrastrijk of grofkorrelig. Kies een onderwerp en probeer zelf eens een foto te maken met de stijlelementen van een fotograaf die je bewondert. Het is spannend om te zien wat voor resultaten dat bij jou oplevert.
Pas op: dit is niet hetzelfde als imiteren. Nadoen betekent dat je exact hetzelfde gaat fotograferen als een ander, in nagebootste omstandigheden, met dezelfde sfeer en kenmerken. Het gebeurt vaker dan je denkt. Sommigen gaan zo ver dat ze dezelfde camera gebruiken als hun voorbeeld. Imitatie kan je helpen om je apparatuur te begrijpen en technisch beter te worden, maar met een eigen stijl heeft het niets te maken. Het resultaat is misschien technisch perfect, maar per definitie karakterloos.
Analyseer je foto’s
Om te ontdekken wat je goed ligt, kan je door je fotoarchief bladeren of scrollen. Welke foto’s spreken je het meest aan? En waarom? Het is ook mogelijk om een andere fotograaf wiens werk je goed vindt om feedback te vragen.
Let bij het analyseren van je eigen werk op de factoren die ik hierboven noemde, zoals licht en schaduw, kleurgebruik of zwart-wit, opbouw van de compositie (waar staat alles in je beeld), typische effecten die je aan de nabewerking kan toeschrijven, het algemene gevoel wat de foto uitstraalt.
Als je al een tijdje bezig bent en je gaat ver genoeg terug in je archief, zal je opmerken dat je haast ongemerkt enorm vooruit bent gegaan, en je gaandeweg duidelijker bent gaan uitdrukken.
Zie je door de tijd geregeld dezelfde kenmerken terugkomen in die beelden, heb je de kiem van een eigen stijl te pakken. Dat kan je uitbuiten door ze nadrukkelijker te verwerken in toekomstige foto’s. Op die manier word je beter als fotograaf. Je verfijnt je stijl en wordt herkenbaar.
Zoals duidelijk mag zijn: een eigen stijl als fotograaf betekent vooral hard werken en ontdekken wat jou ligt.
Een eigen boodschap
Ik geloof niet in het populaire concept dat foto’s een verhaal vertellen. Een afzonderlijke foto vertelt wellicht een piepklein deel van een verhaal, maar dat verhaal zelf blijkt niet uit de foto. Het zit hooguit in je hoofd, je fantasie. Het is geenszins zeker dat anderen hetzelfde in een foto lezen, integendeel.
Je kan foto’s wel gebruiken om een boodschap over te brengen. Misschien hoop je met je foto’s mensen te wijzen op de schoonheid van architectuur of op culturele verschillen, of wil je een vrolijk gevoel bezorgen, of het omgekeerde: juist laten zien dat je in zak en as zit… Zo’n boodschap kan je eigen stijl richting geven. Niet alleen via je onderwerpkeuze, maar ook door bewust bepaald kleurgebruik of licht en schaduw een speciale plaats te geven. Al is het ook een uitdaging om clichés te vermijden: een sombere foto moet niet per se inktzwarte schaduwen hebben, en een vrolijke foto kan ook zonder felle kleurtjes.
Heb je een eigen taal te pakken, wordt straatfotografie, en eigenlijk alle fotografie, steeds leuker. Je werk komt veel dichter bij je te staan. Soms is dat ook moeilijk: als het eens tegenzit en er komt er niks goeds uit je camera, trek je je dat mogelijk persoonlijk aan. Maar slechte dagen horen erbij. Bedenk anders hoe je de twijfel in een nieuwe foto kan verwerken. Met gebruikmaking van je eigen stijl.
